Grote onzekerheid vanaf donderdag

De winter heeft een serieuze stap terug gezet en tot en met woensdag blijft het erg zacht voor de tijd van het jaar. Vanaf donderdag beginnen de weermodellen erg verschillende oplossingen te berekenen, die gaan van erg zacht tot diepwinters en alles wat daar tussen zit. De onzekerheid is met andere woorden erg groot vanaf donderdag.

Kijken we eerst even terug wat het eerste winterse prikje tot nu toe heeft opgeleverd in Drongen. We zitten dit winterhalfjaar al aan 13 vorstdagen, 4 sneeuwdagen, 3 dagen met een sneeuwdek en een hellmangetal van 2,0 (zie uitleg in de rechterkolom). Nog zeker niet indrukwekkend, maar ook niet slecht. In de winter van 1984-'85 bijvoorbeeld had het in Vlaanderen tot en met 31 december nog geen enkele keer gevroren. Wat toen vanaf januari volgde, was uiteraard wel bepaald indrukwekkend.

De analysekaart van zondag 16 december 2012, 06utc.

Het zachte weer dat we deze dagen kennen, wordt veroorzaakt door een complex en uitgestrekt lagedrukgebied boven de Atlantische Oceaan. Op de analysekaart van het MetOffice hierboven, zien we diverse grondkernen ten noorden en ten westen van de Britse Eilanden. Die sturen onstabiele, maar zachte oceaanlucht naar onze omgeving waarin een aantal buienlijnen meetrekken (aangeduid met de gebogen zwarte lijntjes loodrecht op de isobaren). Boven Rusland ligt een stevig hogedrukgebied, de kern van 1055 hPa valt net buiten de kaart. Onder dit hogedrukgebied regeert de winter met strenge hand, maar het ligt te ver van ons af om ons weerbeeld te kunnen beïnvloeden.

Onzekerheid
In deze situatie komt de volgende dagen weinig of geen verandering. Beide systemen blijven vrijwel ter plaatse liggen en zorgen bij ons voor een overwegend zuidwestelijke tot zuidelijke stroming, met het bijhorende zachte weer. De maxima liggen tussen 7 en 9°C, de minima blijven ruim boven het vriespunt.
Eigenlijk al vanaf woensdag beginnen de weermodellen uiteenlopende oplossingen te berekenen. In het complexe lagedrukgebied op de oceaan ontstaan nieuwe randdepressies, maar de modellen zijn er nog niet uit waar dat precies zal gebeuren en welke koers ze zullen volgen.
Het hangt van de diepte en de koers van die depressiekernen af of het Russische hogedrukgebied zich al dan niet naar het westen zal kunnen uitbreiden. Als dat niet gebeurt, verandert er weinig en blijven we onveranderd te maken krijgen met de aanvoer van (erg) zachte oceaanlucht uit het zuidwesten of het zuiden. Als het hogedrukgebied zich wél westelijk kan uitbreiden, krimpt de wind verder naar oostelijke richtingen. Vanuit die richting wordt al snel veel koudere, continentale lucht aangevoerd. In dat geval kunnen we in de tweede helft van de komende week al meteen de winter induiken.

De 50 EPS-berekeningen voor de temperatuur, met een erg grote spreiding vanaf donderdag. (Bron: weerplaza.nl)

Die onzekerheid vinden we duidelijk terug in de "pluimverwachting" voor de temperatuur van het EPS van ECMWF1600. Vanaf donderdag 20 december kan het zowel erg zacht als behoorlijk koud worden. Voor volgend weekend zijn er EPS-leden die een middagtemperatuur van -8°C berekenen, andere komen met een maximum van +12°C. Dat is een verschil van maar liefst 20°C. Eigenlijk kunnen we ons dus nog niet uitspreken over het weerbeeld van volgend weekend.

Luchtmassagrens
De kans op winterkou is trouwens beduidend groter in het noordoosten van Nederland dan in het zuidwesten van Vlaanderen: dat is typisch voor een situatie met een sterk hogedrukgebied ten noordoosten van onze omgeving. Weerkundigen spreken in zo'n geval van een LMG-situatie, een luchtmassagrens. De 1606-run van het Amerikaanse GFS-model berekent zo'n situatie voor volgende zondag voor de Benelux. Het noordoosten zit in continentaal polaire lucht, het zuidwesten in maritiem subtropische lucht. De maximumtemperatuur bedraagt -1°C in Groningen, bij ons is het in westelijk Vlaanderen maar liefst +11°C. Meestal gaat dit gepaard met een intensieve neerslagzone, waar regen, ijzel en sneeuw erg dicht bij elkaar liggen. De kans dat dit daadwerkelijk zo uitkomt, is erg klein. Ik geef de kaart alleen mee als voorbeeld en het maakt ook mooi duidelijk hoe onzeker de situatie momenteel is op de wat langere termijn.

De kaart met verwachte maximumtemperaturen van het Amerikaanse model voor volgende zondag toont een LMG in de Benelux: vrieskou in het noordoosten, bijzonder zacht in het zuidwesten.